Kalken in de winter: Optimaliseer bodemgezondheid en pH
1 februari 2024 - BemestingsWijzer
Tijdens de wintermaanden biedt zich een uitstekende gelegenheid aan om de bodemgezondheid te bevorderen. Het rapport van BemestingsWijzer verschaft inzicht in de benodigde maatregelen. Het bekalken kan nog steeds worden uitgevoerd voordat het gewas begint te groeien. Echter, bij kalkgiften in het voorjaar moet voorzichtigheid worden betracht!
Indien de pH van de bodem niet optimaal is, of als de CEC niet in evenwicht is, kan bekalking een oplossing bieden. Gezien de komende week nauwelijks tot geen neerslag wordt verwacht, is het huidige moment geschikt hiervoor. De kalk of gips kan, bij regenval, nog oplossen en inwerken voordat het seizoen aanbreekt.
pH
De pH speelt een cruciale rol in het chemisch evenwicht van de bodem. Het beïnvloedt in hoge mate de beschikbaarheid van voedingsstoffen voor de planten. Over het algemeen geldt: hoe lager de pH, des te hoger de beschikbaarheid van ijzer, koper en zink, maar ook van schadelijke elementen zoals cadmium en aluminium.
Bovendien is de pH van essentieel belang voor de bodemstructuur, vooral op kleigronden, en resulteert een hogere pH in een verhoogde (effectieve) CEC. Een hogere pH betekent dus een verbetering van het opbrengstpotentieel van het perceel.
De optimale pH voor alle gewassen, behalve enkele zuurminnende gewassen, ligt boven de 5. Hoe hoger de pH, hoe hoger de CEC.
CEC
CEC staat voor Cation Exchange Capacity, oftewel de kationenuitwisselingscapaciteit. Dit verwijst naar de capaciteit van een bodem om positief geladen ionen te binden en uit te wisselen met de bodemoplossing.
De CEC wordt bepaald door de kleimineralen en organische stof, die samen het kleihumuscomplex vormen met een negatief geladen oppervlak. Dit negatieve oppervlak trekt positief geladen ionen aan, zoals de nutriënten calcium (Ca2+), magnesium (Mg2+), kalium (K+) en natrium (Na+).
Naast de nuttige nutriënten kunnen echter ook aluminium (Al3+) en waterstof (H+) worden gebonden, wat de beschikbaarheid van nuttige nutriënten kan verstoren. De mate van bezetting van de CEC door nuttige nutriënten is een maat voor de bodemvruchtbaarheid.
Kalk of Gips
Indien de pH en/of CEC niet in balans zijn, is bekalking tijdens de wintermaanden een passende maatregel. De keuze tussen kalk of gips hangt voornamelijk af van de pH van de bodem:
- pH lager dan 7: kies voor kalk
- pH hoger dan 7: kies voor gips, om de calcium- en/of magnesiumvoorraad aan de CEC te optimaliseren, niet om de pH verder te verhogen!
Kalkmeststoffen verhogen de pH doordat het carbonaat de waterstofionen (H+) neutraliseert. Daarnaast vergroot kalk de CEC en heeft het een positief effect op de plantbeschikbare hoeveelheid van de sporenelementen Silicium (Si), Selenium (Se) en Molybdeen (Mo), alsmede op de bodemstructuur.
Bij een pH hoger dan 7 is het echter raadzaam om gips te gebruiken. Gips, bestaande uit calciumsulfaat, verhoogt de pH niet omdat het geen carbonaten bevat. Toch draagt de toediening bij aan het binden van meer calcium en magnesium aan de CEC, wat de CEC-bezetting verbetert.
Bij het gebruik van gips moet echter wel opgelet worden op de hoeveelheid zwavel die wordt aangebracht. Gips bestaat voor 35-45% uit SO3. Per ton gips wordt ongeveer 400 kg SO3 (160 kg S) aangebracht. Bij overmatig gebruik kan de zwavelbehoefte van het gewas echter ruimschoots worden overschreden.
