Bespaar op kunstmest met stikstofonderzoek
9 december 2021 - Akkerbouw
Stikstofkunstmest wordt steeds duurder. Het is daarom zinvol om rekening te houden met stikstof in de bodem en in dierlijke mest. Voor de winterteelten geeft een Nmin-onderzoek via BodemCheck inzicht in de actuele situatie. Als je gaat rekenen, kan blijken dat je de kosten van een bemonstering eenvoudig terugverdient door een besparing op de kunstmest.
Stikstofkunstmest is in een jaar tijd enorm in prijs gestegen. In december 2020 kostte 100 kg kalkammonsalpeter (KAS) nog 20,10 € terwijl in september 2021 dat 29,45 € was. Dit betekent een prijsstijging van bijna 50%. Zuinig zijn met stikstofkunstmest is dan ook de komende maanden de grote uitdaging. Die uitdaging zal in de toekomst trouwens waarschijnlijk alleen maar groter worden.
Besparen op stikstofkunstmest kan op twee manieren. Door rekening te houden met de stikstof die in de bodem aanwezig is en door meer dierlijke mest uit te rijden. In beide gevallen geeft onderzoek inzicht in de hoeveelheid stikstof die beschikbaar kan komen voor het gewas.
Voor de teelt van wintergranen is het nu zaak om inzicht te krijgen in de direct opneembare voorraad stikstof in de bodem.
Stikstof in de bodem
Stikstof is in de bodem vooral vastgelegd in organische stof. De totale hoeveelheid stikstof (N-totaal) in een bodem varieert van ongeveer 2.000 tot 10.000 kg stikstof per hectare. Stikstof is voedsel voor het bodemleven. Een deel van de stikstof consumeert het bodemleven zelf; het andere deel komt vrij als beschikbare stikstof. De hoeveelheid N-totaal in de bodem is met name een resultante van de (bemestings)geschiedenis en van de stabiliteit en kwantiteit van de organische stof in de bodem.
Bij de mineralisatie door het bodemleven komt stikstof beschikbaar als ammonium (NH4+). Deze wordt vervolgens omgezet door het bodemleven in nitraat (NO3- ). Nitraat is de stikstofvorm die gewassen bij voorkeur opnemen. De som van NO3- en NH4+ is de zogenaamde Nmin. De hoeveelheid Nmin in de bodem is afhankelijk van de weersomstandigheden. Bij veel regen spoelt Nmin gemakkelijk uit. Terwijl bij hogere bodemtemperaturen het bodemleven actief wordt en er meer stikstof vrijkomt.
Een hoog stikstofgehalte in organische stof (een lage C/N-verhouding) maakt het voor het bodemleven gemakkelijker om het af te breken. De N-gehaltes van organische stof verschillen sterk per grondsoort. Zo zit er in duinzandgrond vaak relatief veel stikstof in de organische stof doordat daar in het verleden vaak veel stalmest is opgebracht. In dalgronden daarentegen zit procentueel weinig stikstof in de organische stof.
Inzicht in beschikbare stikstof
Grondonderzoek geeft informatie over stikstof in de bodem. Het complete grondonderzoek BemestingsWijzer geeft inzicht in N-totaal en in het N-leverend vermogen van de bodem. Deze twee kengetallen geven inzicht in de bodemvoorraad van de stikstof en het vermogen van de bodem om stikstof aan het gewas te leveren. Daarnaast is er de direct opneembare stikstof (Nmin) die met de BodemCheck wordt bepaald.
Het onderzoek naar beschikbare nutriënten in de bodem kan je vergelijken met het bekijken van hoeveel eten je nog in huis hebt in de kelder, de keuken, op tafel en op je bord. Als je de nutriënten in de bodem op deze manier benaderd, is BemestingsWijzer een kelder- en de keukenbepaling en de BodemCheck een tafel- en bordbepaling. Meer over de kelder-keuken-tafel-bord benadering >
Tijdens de teelt van wintergranen is het zaak dat het gewas over voldoende direct opneembare stikstof kan beschikken. Met andere woorden, hoeveel stikstof ligt er op het bord en de tafel voor het gewas? Een BodemCheck geeft inzicht in de hoeveelheid direct beschikbare stikstof.
Bespaar op kunstmest
Als blijkt dat de beschikbare stikstof in de bodem hoog is, kan er mogelijk op KAS worden bespaard. Benut daarbij een actuele uitslag van BemestingsWijzer. De investering in monstername en analyse bedraagt nog geen 10 euro per ha (uitgaande van een gebruiksduur van 4 jaar en 5 ha per monster). De beparing op stikstofkunstmest loopt al snel naar enkele tientjes per hectare per jaar.
Voor het totale bemestingsplan is het bovendien zinvol om óók rekening te houden met stikstof in dierlijke mest. Mestonderzoek geeft inzicht in de gehaltes stikstof (en andere nutriënten) die bij een toediening worden uitgereden. Om hieraan te rekenen heeft Eurofins Agro samen met de WUR een handige rekentool ontwikkeld. Meer over de rekentool 'Mest is waardevol' in dit filmpje >
