Bodemvruchtbaarheid: Kelder, keuken, tafel, bord

26 mei 2020

Voor een goede groei en ontwikkeling heeft een gewas genoeg nutriënten nodig. Maar hoeveel nutriënten kan de bodem leveren? Niet alle nutriënten in de bodem zijn even gemakkelijk beschikbaar voor een plant. Een metafoor verduidelijkt de aanwezigheid van nutriënten in de bodem: in de kelder, in de keuken, op tafel of op het bord.

Nutriënten zijn in verschillende fracties aanwezig in de bodem. Zo is bijvoorbeeld een groot deel van de stikstof (N) vastgelegd in de organische stof van de bodem. Deze stikstof komt alleen beschikbaar voor gewassen als het bodemleven deze organische stof omzet door mineralisatie. Andersom kan het bodemleven ook weer nutriënten vastleggen (immobiliseren) in organische vormen die niet voor gewassen opneembaar zijn.  Er is dus continue een verschuiving tussen de verschillende fracties. Ook kan de hoeveelheid nutriënten binnen een fractie toe- of afnemen door het aanvoeren van meststoffen of verliezen door bijvoorbeeld uitspoeling.

Binnen de verschillende vormen van grondonderzoek van Eurofins Agro worden de diverse fracties gemeten. Zo wordt in het uitgebreide grondonderzoek BemestingsWijzer zowel de bodemvoorraad als de plantbeschikbare voorraad aan nutriënten gemeten. Op basis hiervan kan een reparatiebemesting en een gewasgerichte basisbemesting  worden uitgevoerd. Met het grondonderzoek Teelt kan jaarlijks een update van de plantbeschikbare voorraad vlak voor de teelt worden verkregen. In de bijmestonderzoeken BodemCheck en BijmestMonitor wordt gekeken naar de direct opneembare voorraad nutriënten, zodat kan worden bijgestuurd tijdens het groeiseizoen.

Fracties in de bodem

Om duidelijk te maken wat de verschillende kengetallen betekenen voor de bodemvruchtbaarheid maakt Eurofins Agro gebruik van een metafoor (Figuur 1). Hierin worden de verschillende fracties van nutriënten in de bodem vergeleken met ons dagelijks eten op je bord, op tafel, in de keuken en in de kelder. Als je thuis zit te eten ligt er voedsel op je bord. Als dit leeg is kan je je bord aanvullen met eten dat nog op tafel staat. Dat voedsel is gemakkelijk beschikbaar. Als de tafel echter leeg raakt, moet je er meer moeite voor doen en hoop je dat er wat in de keuken of zelfs in de kelder nog wat te vinden is.

Figuur 1: Het kelder-keuken-tafel-bord principe. Copyright: Eurofins Agro

Zo is het ook in de bodem. Een deel van de nutriënten is opgelost in het bodemvocht en is direct beschikbaar voor het gewas. Deze nutriënten liggen als het ware op het ‘bord’ van het gewas. De direct opneembare voorraad nutriënten is echter relatief beperkt. Er kan worden nageleverd door de plantbeschikbare voorraad, bodemvoorraad en soms ook door totale bodemvoorraad. Ofwel: nutriënten kunnen worden geleverd door ‘de tafel’, ‘de keuken’ en ‘de kelder’.

Als je niet investeert in bodemreparatie, het op peil houden van de bodemvruchtbaarheid, dan raken eerst ‘de keuken’ en daarna ook ‘de kelder’ langzaam leeg. Met andere woorden, de bodemvruchtbaarheid neemt af en het producerend vermogen van percelen daalt.

Bekijk onderstaand filmpje waarin het principe verder wordt uitgelegd.

Bemestingsplan

Grondonderzoek geeft inzicht in de hoeveelheid nutriënten in de verschillende fracties. Door de onderzoeksresultaten af te zetten tegen de streefwaardes is het mogelijk om een bemestingsplan op te stellen. Hiermee is de beschikbaarheid van nutriënten op orde te houden en wordt een optimale opbrengst en kwaliteit gerealiseerd. Als u wilt weten hoe het staat met de nutriënten in de bodem, kunt u een grondonderzoek laten uitvoeren.