Mogelijk efficiënter met N door tussenteelt kruiden
25 maart 2024 - Expertartikel
In 2023 heeft Eurofins de opname van stikstof (N) door witte kool gevolgd op een bedrijf dat minder stikstof wil gebruiken. Hierbij zijn twee percelen op zeeklei tijdens het groeiseizoen gemonitoord. In het eerste jaar onderzoek blijkt dat in het perceel met kruiden tussen de kolenrijen meer stikstof aanwezig is in de bodem en werd de hoogste opbrengst behaald.
De uitdaging in de teelt van kool is, net als bij de teelt van elk ander gewas, om nutriënten efficiënt in te zetten. Via bemesting met kunstmest of organische meststoffen en door het telen van stikstofbindende vlinderbloemige gewassen kan een teler zorgen voor voldoende stikstof tijdens de teelt. Een te grote aanvoer van nutriënten ten opzichte van de nutriënten die in de bodem aanwezig zijn en de behoefte van het gewas, kan leiden tot grote verliezen onder andere naar oppervlakte- en grondwater.
In 2023 is de opname van stikstof door witte kool gevolgd op een bedrijf dat minder stikstof wil gebruiken. Twee percelen met een hoog stikstofleverend vermogen (NLV) van 215kg N/ha op zeeklei zijn tijdens het groeiseizoen gemonitoord; hierbij zijn zowel nutriënten in de bodem als in het gewas maandelijks gemeten.
Tussenteelt met kruiden
Beide percelen kregen voor of tijdens het aanplanten een stikstofgift (135 kg N/ha, uit urean en compost). Op een van beide percelen werden tussen de rijen met kolen kruiden (gras/klaver/muur) gezaaid. Idee hierbij is dat deze kruiden onkruid onderdrukken, de bodemstructuur verbeteren, het bodemleven verbeteren en daarbij ziekten en plagen verminderen en stikstof vasthouden en kunnen naleveren aan de kool.
Stikstofvoorraad en -opname
In de bodem van het perceel met de kruiden is de met de BodemCheck gemeten beschikbare stikstofvoorraad altijd hoger dan in het perceel zonder de kruiden (zie figuur 1). Er zijn hiervoor twee verklaringen mogelijk: een hogere mineralisatie en/of het binden van stikstof door de klaver. De opname van stikstof in het perceel met de kruiden door de kolen was vergelijkbaar met de opname in het perceel zonder kruiden.
Figuur 1: De minerale stikstofvoorraad (som van NO3- en NH4+) in kg/ha in de 2 percelen p1 en p2.
Bron: Eurofins Agro 2024
Hogere opbrengst
De uiteindelijke opbrengst van witte kool in het perceel met kruiden was 1,3 keer hoger dan het perceel zonder kruiden. Dit resulteerde in een grotere afvoer van stikstof door de kolen voor het perceel met kruiden (zie figuur 2). Op het perceel zonder kruiden compenseert de bemesting voor de afvoer. Op het perceel met kruiden is de afvoer groter dan de aanvoer.
Zoals te zien in figuur 2 heeft de koolplant veel meer stikstof nodig dan uiteindelijk wordt afgevoerd. Deze stikstof moet in eerste instantie dus wel aanwezig zijn. Opbrengsten op beide percelen waren hoger dan gemiddeld volgens het CBS. De gemonitoorde percelen hadden een zeer hoge NLV van 215 kg N/ha. Er is aldus voldoende stikstof nageleverd voor het gewas om een goed product te creeren. Doordat het niet geoogste product op het land wordt achtergelaten, is de stikstofbalans voor beide percelen in orde.
Figuur 2: De minerale stikstofvoorraad (som van NO3- en NH4+) in kg/ha in twee percelen (p1 en p2). Bron: Eurofins Agro 2024
Stikstofadvies
Bij de stikstofadvisering van kolen wordt uitgegaan van de behoefte van de kool. De hoeveelheid stikstof die nodig is om een bepaalde opbrengst te halen wordt gecorrigeerd met de stikstofnalevering (NLV) van de bodem.
De hier onderzochte percelen hadden een hele hoge NLV waardoor het gewas ondanks de lager Ngift tot voldoende stikstof tot zijn beschikking had, resulterend in een goede opbrengst. De hoge NLV van deze percelen is voornamelijk het resultaat van de hogere organische stofgehaltes in deze percelen (groter dan 5%). De opbrengst op het perceel met kruiden was het hoogst; dit kan een gevolg zijn van de extra stikstofbinding door de klaver in de kruidenrij en/of een hogere mineralisatie. Het aanleggen van kruidenrijen tussen de kool lijkt een positief effect te hebben op de stikstofefficiëntie, echter meer onderzoek hierna is nodig.
Voor het verhogen van het stikstofleverend vermogen van het perceel is het van belang om het organische stofgehalte te verhogen. Dit kan door de toediening van compost, het achterlaten van gewasresten en het telen en onderwerken van groenbemesters.
Meer over BodemCheck >
Meer over GewasCheck >
