Natuurgrond wordt niet geanalyseerd; dat is een gemiste kans
28 september 2021 - Bodemblog
Bos- en natuurgrond wordt niet tot nauwelijks geanalyseerd. Feitelijk weten we dus niet of de bodemvruchtbaarheid in bos- en natuurgebieden het mogelijk maakt om gestelde natuurdoelen te behalen. Terwijl rekenmodellen de één na de andere uitkomst opleveren waarop beleidsdocumenten worden gebaseerd. Op z’n minst opmerkelijk!
Ook demissionair minister Carola Schouten komt in een schriftelijke beantwoording van kamervragen tot de conclusie dat de hoeveelheid analysedata uit bos- en natuurgebieden uiterst mager is. In "Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden" nummer 3932 komt naar voren (vraag 9/10) dat er geen databank is waaruit blijkt in welke natuurgebieden de afgelopen dertig jaar regelmatig bodemonderzoeken zijn gedaan. Daarom ben ik zelf in onze databank gedoken; om het maatschappelijk debat met feiten te voeden.
<1% analyses van natuur/bosgrond
In de meer dan 90 jaar routinematig grondonderzoek in Nederland zijn heel veel analyses van landbouwgrond gedaan, maar van bos- en natuurgrond zijn de aantallen bescheidener; 99% van ons onderzoek is landbouwgrond en <1% gaat om bos-en natuurgronden. Het aantal bodemmonsters waarin minerale-N en -S is bepaald in bos- en natuurgrond, is zowaar nog geringer, terwijl deze twee paramaters toch een duidelijke relatie hebben met natuurdoelen zoals biodiversiteit en verschraling. Beleid baseren op rekenmodellen kan werken, maar 'echte' cijfers hebben - zeker gezien de enorme maatschappelijke belangen die er aan gekoppeld zijn - ook best wel zeggingskracht.
Hoe ziet de bosgrond er eigenlijk uit?
Om te beoordelen of bos- en natuurgronden geschikt zijn voor de beoogde natuurdoelen, kun je veel vragen stellen, waarop zoals gezegd op dit moment moeilijk antwoord is te geven omdat de cijfers ontbreken. Loopt de pH van bosgronden nog verder achteruit? Neemt de hoeveelheid (bio-available) zware metalen (zoals aluminium) in de bodem toe? Wat gebeurt er eigenlijk met het organische stofgehalte in deze bodems. Organische stof is bodemvruchtbaarheid maar ook vastgelegde CO2; versterken natuur- en klimaatdoelen elkaar of werken ze in het beleid elkaar tegen? Hoeveel mineraliseren (stikstof en zwavel) deze bodems eigenlijk gedurende het jaar en wat is het aandeel actief bodemleven? Wordt de effectieve CEC, en daarmee de binding en nalevering van calcium, lager?
Als ik inzoom op calcium zie ik dat er enorme verschillen zijn tussen het calciumgehalte op landbouw en bosgrond. Nog veel belangrijker is de variatie in het calciumgehalte binnen de categorie bosgronden. Het percentage calcium varieert daar van minder dan 40% tot > 80%. Ik ben benieuwd of we dat terugzien in de biodiversiteit, de kwaliteit van flora en fauna.
Wanneer we ‘echt weten door te meten’ (en ook blijven monitoren) kunnen beleidsmakers, natuurbeheerders, én ook de agrarische sector feiten interpreteren en gefundeerde keuzes maken. Dat geldt voor zowel natuurdoelen (stikstof) als klimaatdoelen (CO2-vastlegging). En een bijkomend voordeel is dat gemeten analysecijfers als input voor beleids- en onderzoeksmodellen, de output van deze modellen verder verbeteren. Door bos- en natuurgrond niet te analyseren, lopen we deze kansen mis.
Figuur 1: Calciumgehalte in bosgrond Bron: Eurofins Agro
4 Reacties
Voeg een reactie toe
23 januari 2025
Geachte lezer, in Cech Republik heeft men n.a.v. zure regen een programma opgestart om de bossen met calcium te bestrooien vanuit vliegtuigen (AN2). Ik ben geen weten schapper maar heb vernmen dat dit een goede methode is om de verzuurde bosgrond weer op te peppen. Is cacium toevoeging een methode om de stikstof depositie te attakeren? graag uw mening, Wim Vermeulen.
23 januari 2025
Beste Wim Vermeulen,
Dank je wel voor je reactie op de blog van Arjan Reijneveld. Interessant om te lezen dat in Tsjechië een programma is opgesteld om de bossen te bekalken.
In onze visie is grondonderzoek in natuurgebieden van cruciaal belang voor het behoud van biodiversiteit en het versterken van ecosystemen. Door de bodemgezondheid te meten en monitoren, krijg je inzicht in de omstandigheden die de groei van planten en het leven in de bodem beïnvloeden. Dit geldt niet alleen voor landbouwgrond, maar zeker ook voor natuur- en bosgebieden.
Eurofins Agro biedt een pakket aan bodemanalyses aan waarmee de gezondheid van de bodem in kaart kan worden gebracht. Uit metingen die wij in bos- en natuurgebieden hebben uitgevoerd, blijkt dat er grote verschillen zijn in de bodems. De pH kan variëren van minder dan 3,5 tot boven de 7,0. Ook de hoeveelheid plantbeschikbare calcium en de hoeveelheid calcium aan de CEC varieert flink. Een lage pH en weinig plantbeschikbaar calcium hebben grote invloed op de plantengroei, op de biodiversiteit en op de gezondheid van bijvoorbeeld vogels.
Op basis van de resultaten uit ons bodemonderzoek adviseren we voor bos en natuur vaak herstelmaatregelen. Eenmalig kalk strooien is meestal onvoldoende. Het herstel moet stap voor stap gebeuren, met name om te voorkomen dat er te veel kalk in één keer wordt toegediend. Dit kan namelijk schadelijk kan zijn voor het ecosysteem.
Om in te gaan op je vraag of door bekalken van bos- en natuurgronden de negatieve effecten van te veel stikstofdepositie te niet worden gedaan, is het belangrijk om te realiseren dat de stikstof niet uit het milieu verdwijnt. Wel zal een goed groeiende vegetatie eraan bijdragen dat er stikstof wordt vastgelegd in organische stof en niet uitspoelt. En er is nog een voordeel van een gezonde vegetatie. Goed groeiende bomen en planten leggen namelijk CO2 vast uit de atmosfeer en dragen zo bij aan het terugdringen van de opwarming van de aarde. Op den duur zal het evenwicht tussen pH, stikstof en andere nutriënten in de bodem zich herstellen.
In het buitenland zijn op verschillende plaatsen positieve ervaringen opgedaan met bodemherstel in bos- en natuurgebieden op basis van meten en monitoren van de bodem. Ook in Nederland zijn er steeds meer gebieden waar bodemherstel plaatsvindt op basis van onderzoek en het vervolgens bekalken, zoals onlangs op de Zuid-Veluwe nabij Ede.
Kortom; de Tsjechische bossen zullen ongetwijfeld profiteren van de voorgenomen maatregelen!
2 maart 2023
In het Land der Blinden is 1 oog koning , in het hele milieu debat wordt er gewoon niet geluisterd. Niet naar de Wetenschap niet naar de Boer en ook niet naar de Tuinder , hg Gert Laros
12 oktober 2022
Bijzonder goed initiatief cq vraagstelling. Essentieel bij het vergelijken van bijv. stikstof en CO2 effecten. Zijn er op basis van de weinige cijfers over bosgrond al vergelijkingen gemaakt met landbouwgronden binnen eenzelfde regio? Wat is eigenlijk de oorzaak van dit gebrek aan analyses/onderzoek? Financieel kader, politieke keuzes, etc.?
Voeg een reactie toe
