pH varieert per grondsoort en grondgebruik
3 december 2024
Het geven van kalk om de pH omhoog te brengen moet met zorg gebeuren. De ene grond is de andere niet. En bovendien blijkt het gebruik van de grond op termijn ook effect te hebben op de pH. Bij het bekalken is het daarnaast zaak om te letten op het aandeel magnesium in de bodem en op de noodzaak om extra van organische stof aan te voeren. BemestingsWijzer geeft inzicht in deze en andere belangrijke parameters.
Op alle verslagen van grondonderzoek door Eurofins staat de zuurtegraad of pH weergegeven. De pH geeft aan hoeveel waterstofdeeltjes (H+) in de bodem aanwezig zijn. Een juiste pH is een belangrijk onderdeel van een vruchtbare bodem. Zo heeft de pH effect op de beschikbaarheid van de nutriënten. Bij hoge pH-waarden kun je bijvoorbeeld mangaan beter via het blad geven dan via de bodem, omdat bij een hoge pH in de bodem mangaan niet beschikbaar is voor opname.
Naast de beschikbaarheid van nutriënten heeft de pH ook een effect op de grootte van het klei-humuscomplex. Met name op bodems met een lage pH zorgt een stijging van de pH tot meer bindingsplaatsen voor bijvoorbeeld calcium en magnesium.
Figuur 1: De gemiddelde pH-waardes van verschillende grondsoorten. Bron: Eurofins (data 2019-2024).
In figuur 1 is de gemiddelde pH, gemeten de afgelopen vijf jaar in Nederland, op verschillende grondsoorten weergegeven. De data zijn daarbij gesorteerd van lage naar hoge pH op bouwland. Naast bouwland zijn ook de resultaten van grasland weergegeven.
Opvallend is dat in bijna alle grondsoorten bouwland een hogere pH heeft dan grasland. Houd er rekening mee dat bovenstaande resultaten gemiddelden zijn. Dat wil zeggen dat er ook spreiding rondom de cijfers zitten. De pH op elk perceel kan hoger of lager zijn.
Welke kalkmeststof
Het voordeel van een lage pH in de bodem is dat deze eenvoudig omhoog gebracht kan worden. Andersom is lastig, hoge pH-waarden gaan maar heel langzaam omlaag. Bij een lage bodem pH zit er relatief veel H+ in de bodem. Deze moet eruit om tot een verhoging van de bodem pH te komen. Dit kan met kalk. In kalk zit onder andere carbonaat en als deze in een bodem oplost wordt de aanwezige H+ omgezet in water. Op deze manier wordt een deel van de H+ weggevangen en gaat de pH omhoog. Het aandeel carbonaat in de kalk is daarmee van groot belang voor het effect op de pH in de bodem. Dit komt terug in de neutraliserende waarde van de kalk. Voor verschillende kalkproducten is de neutraliserende waarde bekend.
Magnesium in kalk
Naast de neutraliserende waarde van de producten is het aandeel magnesium in de kalk ook van belang voor de bodem. Bij een tekort aan magnesium in de bodem is extra magnesium uit kalk welkom. Echter, bij een hoog aandeel magnesium in de bodem moet er juist geen extra magnesium bemest worden. Of het perceel hoog of laag is in de magnesiumhoeveelheid is bijvoorbeeld terug te zien in het bezettingspercentage van het klei-humus complex in de BemestingsWijzer.
Organische stof
Een ander aandachtspunt bij bekalken is het effect van de kalk op de afbraak van de bodem organische stof. Door het geven van kalk gaat de activiteit van het bodemleven omhoog met als gevolg een grotere afbraak van organische stof. Dat geeft extra nutriënten zoals stikstof en zwavel, maar zorgt er ook voor dat er extra organische stof nodig is in de bodem om de afbraak te compenseren.
Het geven van kalk om de pH omhoog te brengen moet met zorg gebeuren: let ook op het aandeel magnesium in de bodem en zorg voor extra aanvoer van organische stof om de bodem vruchtbaarder te maken.
