CEC en opbrengst hangen nauw samen
8 september 2020 - Akkerbouw - Veehouderij
Bodemvruchtbaarheid is een samenspel van veel factoren. Een daarvan is de beschikbaarheid van nutriënten. Deze is onder andere afhankelijk van de CEC. Wat is de CEC en hoe speelt deze een rol speelt de opbrengst?
Het kleihumuscomplex in de bodem bepaalt de kationenuitwisselingscapaciteit, in het Engels Cation Exchange Capacity genoemd en afgekort tot CEC. Dit is de capaciteit van de bodem om positief geladen ionen te binden en uit te wisselen met de bodemoplossing.
Accu van de bodem
Kleimineralen en organische stof vormen samen het kleihumuscomplex met een negatief geladen oppervlak. Dit negatieve oppervlak trekt positief geladen ionen aan, zoals de nutriënten calcium (Ca2+), magnesium (Mg2+), kalium (K+) en natrium (Na+). Aan het CEC kunnen echter ook aluminium (Al3+) en (H+) worden gebonden, deze verdringen dan de nutriënten.
Een bodem met een hoge CEC kan meer nutriënten vast houden en heeft dus potentieel een hogere bodemvruchtbaarheid dan een bodem met een lage CEC. Op zandgronden wordt de CEC vrijwel volledig bepaald door de aanwezige organische stof. De CEC vormt als het ware het voorraadvat van de bodem als het om nutriënten gaat en is te vergelijken met een accu. De bezetting van de CEC met nutriënten is variabel en is afhankelijk van onder andere de pH. Bij een hogere pH kan de CEC meer nutriënten binden en afstaan dan bij een lage pH.
Bij het beoordelen van de CEC van een perceel spelen drie factoren een rol:
- De hoogte van de CEC. Hoe hoger de CEC, des te vruchtbaarder de bodem (zie figuur 1).
- Het bezettingspercentage met de verschillende nutriënten. Hoe meer nuttige nutriënten aan de CEC, hoe vruchtbaarder de bodem.
- De onderlinge verhouding tussen Ca, Mg en K. Deze verhouding beïnvloedt de structuur van de bodem. Ca en Mg houden de kleideeltjes op afstand van elkaar en zorgen voor een rulle structuur en meer zuurstof voor de wortels. Te veel van met name Na leidt tot verslemping van de bodem.
Figuur 1: De relatie tussen CEC en opbrengst. Bron: Eurofins Agro
Inzicht in de CEC
BemestingsWijzer, het uitgebreide grondonderzoek van Eurofins Agro, geeft inzicht in de hoogte van de effectieve CEC. Dit is de CEC bij de actuele pH van de bodem. Hiernaast wordt het bezettingspercentage van de CEC weergegeven en de bezetting van de verschillende kationen (zie figuur 2). Dit inzicht draagt bij aan het opstellen van een bemestingsplan voor het volgende groeiseizoen. Zo is bijvoorbeeld de effectieve CEC te verbeteren door de pH van het perceel te verhogen. Bij een hogere pH kan het klei-humuscomplex meer nutriënten binden en afstaan waardoor de bodemvruchtbaarheid kan stijgen.
Figuur 2: Rapportage van de CEC op het verslag van BemestingsWijzer.
Structuurdriehoek
Met de structuurdriehoek op het verslag van BemestingsWijzer wordt bovendien inzicht gegeven in de onderlinge verhouding tussen Ca, Mg en K aan de CEC (figuur 3). Dit is van belang voor de potentiële structuur en de mate waarin gronddeeltjes (klei, humus, organische stof) met elkaar zijn verbonden. Weersomstandigheden tijdens grondbewerking en de zwaarte van machines hebben hier natuurlijk ook effect op.
Figuur 3: Structuurdriehoek en CEC op de rapportage van BemestingsWijzer.
De uitslag van het betreffende perceel is weergegeven met een zwarte punt in de figuur op het verslag. De blauwe en de oranje kleur in de driehoek geven een waardering: blauw is goed, oranje is matig of slecht. De positie van de zwarte punt ten opzichte van het donkerblauwe vlak bepaalt welke corrigerende bemesting noodzakelijk is.
Bijvoorbeeld:
- De zwarte punt staat in het donkerblauwe ovaal: de structuur is optimaal.
- De zwarte punt staat boven het donker¬blauwe ovaal: in verhouding is er iets te veel Ca en te weinig Mg. Een magnesiumhoudende meststof geeft het gewenste resultaat.
- De zwarte punt staat onder het donkerblauwe ovaal: er is te weinig Ca en te veel Mg. Het is zaak om extra calcium toe te dienen via een kalkmeststof of gips. Meer Ca maakt de grond ruller.
Meer weten over CEC?
Bekijk dit filmpje:
