Ken de P-toestand en mis geen bemestingsruimte
27 januari 2025 - Akkerbouw
De fosfaatgebruiksnormen zijn van grote invloed op hoeveel fosfaat je mag bemesten. Voor een optimale P-bemesting en goede opbrengst is het van belang dat je de P-toestand van je perceel weet. Uit onderzoek blijkt dat er veel variatie zit in de P-toestand tussen percelen. Door te bemonsteren weet je waar je aan toe bent.
Verwarrende terminologie
Fosfaat en fosfor worden vaak door elkaar heen gebruikt. Fosfor (P) is het chemische element en wordt vaak gebruikt om het P-gehalte van gewassen aan te duiden. Fosfaat is een vorm van fosfor, namelijk PO₄³⁻. Op de kunstmestzakken en in allerlei overzichten zie je echter vaak P₂O₅ staan; ook dat wordt fosfaat genoemd.
Rol van fosfor in het gewas
Fosfor is een belangrijk nutriënt voor gewassen. Het is een essentieel onderdeel van eiwitten en DNA en speelt een belangrijke rol bij de ademhaling en energievoorziening van het gewas. Vooral in het voorjaar is fosfor belangrijk voor de wortelvorming en de groei van het gewas. De beschikbaarheid en vorm van fosfor zijn afhankelijk van de pH in de bodem. Een tekort aan beschikbaar fosfor in de bodem zal resulteren in een lagere opbrengst.
Fosforopname
Fosfor in de bodem is een immobiel nutriënt, wat betekent dat het zich niet door de bodem verplaatst. Voor opname door het gewas moet de wortel het fosfor in het bodemvocht tegenkomen. Een fosforbehoeftig gewas, zoals bijvoorbeeld maïs met zijn beperkte beworteling, kan zeker in het begin van de groei verschijnselen van fosfortekort tonen. Dit uit zich in vertraagde groei en een paarse verkleuring van het blad. Enkele weken later in het seizoen, wanneer het wortelstelsel verder is ontwikkeld, verdwijnt dit tekort bij maïs vaak.
Er zijn bodemorganismen die het gewas kunnen helpen met de opname van fosfor. Zo zijn er mycorrhizaschimmels die in symbiose leven met de wortels van gewassen en in ruil voor energie (koolstof) fosfor voor het gewas opnemen. De schimmel vergroot met zijn schimmeldraden het bodemvolume waaruit fosfor kan worden opgenomen. Een goede bodemstructuur is essentieel voor zowel de ontwikkeling van het wortelstelsel als het schimmeldradennetwerk.
Fosfor in de bodem
In de bodem kan fosfor in verschillende vormen voorkomen. Bij een hoge pH kan het gebonden zijn aan calcium, en bij een lage pH aan ijzer- en aluminiumoxides. Daarnaast kan fosfor aanwezig zijn in organische resten of in een fosfaatvorm die in de bodem beschikbaar is, of die geadsorbeerd is aan gronddeeltjes, oxides en organische stof en daarvan kan worden losgelaten.
De fosfaatbeschikbaarheid is het hoogst bij een neutrale pH.
Fosfaatbemesting
Sinds een aantal jaren is de fosfaatbemesting gereguleerd. Afhankelijk van de toestand van de bodem mag er een bepaalde hoeveelheid fosfaat worden bemest. Deze toestand wordt bepaald aan de hand van de parameters P-beschikbaar (P-PAE of P-CaCl₂) en P-voorraad (P-Al). Naast de fosfortoestand in de bodem hebben factoren zoals droogte, bodemtemperatuur, wortelontwikkeling, zuurgraad en bodemstructuur invloed op de opname van fosfor door het gewas. Voor een goede P-bemesting is het belangrijk om de P-toestand van de bodem te kennen.
Variatie in percelen
In de figuren hieronder zijn op de kaarten per tweecijferige postcode de fosfaatmetingen van de afgelopen twee jaar weergegeven. Let op: dit zijn gemiddelde waarden per postcode en er zit een grote variatie in. Uw perceel of percelen kunnen afwijken van het gemiddelde.
In veel regio’s is de P-Al lager dan 55 mg P₂O₅/100 g en/of is de beschikbare fosfaat (P-PAE of P-CaCl₂) lager dan 3,4 mg P/kg. Dit betekent dat er ruimte is voor extra fosfaatbemesting. Maar daarvoor is wel een actueel bodemmonster noodzakelijk.
BemestingsWijzer geeft inzicht
Voor een goede opbrengst en kwaliteit is het van belang dat het gewas voldoende fosfaat kan opnemen. De bodemstructuur en de fosfaattoestand van de bodem moeten daarbij in orde zijn. Als je niet over de fosfaatcijfers van je perceel beschikt, dan wordt de fosfaattoestand van het perceel automatisch beoordeeld als ‘hoog’. Dit kan betekenen dat je minder fosfaat, en dus minder dierlijke mest, mag toedienen dan werkelijk mogelijk is.
Zorg daarom dat u weet wat de fosfaattoestand van de bodem is zodat u uw bemesting daarop kan aanpassen. BemestingsWijzer geeft naast informatie over de beschikbare hoeveelheid fosfaat en de fosfaatvoorraad, ook informatie over de pH, de bodemstructuur en andere belangrijke nutriënten.
Het uitgebreide pakket BemestingsWijzer Compleet geeft bovendien een totaalbeeld van de bodemgezondheid. Naast inzicht in fosfaat en de overige hoofdelementen, pH en CEC zijn immers ook de sporenelementen en het bodemleven van belang.
